Monday, July 7, 2014

Г.Мэнд-Ооёо: Монгол бичгээс аялгуу сонсогдож байна гэж гаднынхан дуу алдсан

 “Өнөөдөр” сонины энэ удаагийн уншигч- сурвалжлагчаар Төрийн шагналт, зохиолч Ц.Бавуудорж ажиллалаа. Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, зохиолч Г.Мэнд-Ооёотой ярилцах урилгыг түүнд илгээхэд хувь, хувьсгалын ажил, уран бүтээлийн цагаа зохицуулаад манай редакцад хүрэлцэн ирсэн юм. Учир нь Монголын утга зохиол хэмээх өнөр өтг өн гэр бүлээс дэлхийн тавцанд нэрээ гаргах зам мөрийг түүчээлэн буй Г.Мэнд-Ооёо хэмээх эрхэм хүнтэй ярилцана гэдэг бол татгалзах аргагүй санал гэдгийг тэр сайн мэднэ. Оюунлаг, гэгээлэг хэрнээ худал хуурмаг зүйлгүй, бас нэг тийм дулаахан, дотно уур амьсгалд өрнөсөн хоёр уран бүтээлчийн яриа уншигчдад олон зүйл бодогдуулна хэмээн найдаж байна.

-Баяр наадмын өдрүүд хаяанд ирсэн үед хоёулаа ярилцаж байна. Зохиолч бид наадмын тухай ярихаараа морь, бөх хоёроор лав нэг их урагшаа явдаггүй талтай. Би ч энэ талын хүн. Тиймээс наадам үзнэ гэж давхихаас илүү өнгөрсөн хойно нь хүмүүсийн амнаас сонин сайхан сонсвол амттай санагддаг. Ингэхэд Ооёо ах хэрхэн нааддаг вэ. Багадаа ер нь хурдан морь унаж байв уу?
-Би тавтайгаасаа тавдугаар анги төгст өл өө морь унасан. Олон ч хоцорсон доо. Хоёр гурван удаа айраг амссан. Ганц л түр үүлсэн.
-Сумынхаа наадамд уу?
-Тийм ээ. Сумын наадам. Ер нь морь уралдахаар бас хийрхэнэ шүү.
-Бас хөөрхөн долгисоод л.
-Долгисоод л. Наадам дөхөхөөр тийм нэг долгисол бий болчихно. Тэгээд аль нэг морины тоосонд орчихвол сэтгэл амгалан болчихдог юм.
-Та хамгийн сүүлд Дарьгангынхаа наадамд хэзээ очсон бэ?
-Очоогүй их уджээ. Хамгийн сүүлд 1995 онд очсон санагдаж байна.
-Таныг Италид очиж, мянгаад жилийн настай сүмд уран бүтээлийн “бясалгал”-д суугаад саяхан ирсэн гэж сонслоо. Ойрын үед манай утга зохиолд дорвитой зүйл сонсогдохгүй байсан. Тиймээс танаас их сайхан зүйл дуулах болов уу гэж бодож байна.
-Италийн яг төв дунд байх Чивителла хэмээх эртний шилтгээнд бүтээл хийж зургаан долоо хоног суугаад ирлээ. Эртнийхээ төрх байдлыг хадгалж үлдсэн тэр шилтгээнийг хойч үеийнхэн нь их сайхан хадгалж хамгаалж, тохижуулсан байна. “Чивителла Рэйнери” сан байгуулж, хорин жилийн өмнөөс дэлхий дахинд, ялангуяа уран бүтээлчдэд ээлтэй хөтөлбөр хэрэгжүүлж эхэлсэн юм билээ. Чивителла шилтгээнд зохиолч, зураач, хөгжмийн зохиолчдыг жилд гурван ээлжээр урьж аваачдаг юм байна. Энэ удаад Америк, Бразил, Иран, Энэтхэг, Тайланд, Франц, Эстони, Латви, Монголоос 14 уран бүтээлчийг урьсан. Хүн болгонд бүтээлийн онцлогт нь тохирсон урлангууд бэлтгэснээс гадна, номын сан, уулзалтын танхим, концертын студи, цэцэрлэгт талбай гээд ажиллах, амрах бүх л зүйлийг иж бүрэн шийдсэн байна. Шилтгээн нь уулын орой дээр, чимээ шуугианаас хол. Өглөөдөө түмэн шувуудын жиргээн, оройдоо нуга хөндий дагасан мэлхийн дуу, шөнө нь моддын мөчир сүлжин гэрлээ асаан нисэлдэх галт цох гээд үзэсгэлэнт сайхан орчинтой.
Үнэхээр л өөрийн чинь хэлснээр бясалгал буюу нямба дияаны аглаг гэхээр газар байна билээ. За тэгээд, түүх соёлын дурсгалт газруудаар долоо хоногт нэг удаа аялж байсан гээд яриад байвал урт түүх дэлгэх болно оо. Италичууд бол өвөг дээдсийнхээ бүтээсэн уран барилга, уран баримал, уран зураг тэргүүтэн урлагийн бүтээлийг үе дамжуулан хамгаалж, хайрлаж, сэргээж, түүгээрээ бахархаж амьдардаг ард түмэн юм байна. Өөрөөр хэлбэл, тэд бүхий л цаг үеийнхээ түүх, соёл, урлагтай цуг аж төрж байна. Урлаг нь өдөр тутмынх нь амьдралын хэв маягийг илэрхийлж, ахуй амьдрал нь тэр аяараа урлаг гэмээр аж төрдөг нь бахдалтай. Ийнхүү уран бүтээлчдийг эх орондоо аваачиж, аялуулж, бүтээл туурвил хийлгэж байгаа нь хүн төрөлхтний соёл урлаг дахь хөрөнгө оруулалт, буянт үйлс төдийгүй нэг талаар уран бүтээлчдээр дамжуулан бас улс орноо, түүх соёлоо дэлхий дахинд сурталчилж байна.